4 Θρησκευτικά προσκυνήματα σε κοντινή απόσταση από την Αθήνα

Σε περίπτωση που βρίσκεστε στην Αθήνα αυτές τις ημέρες και θέλετε να ζήσετε μια ξεχωριστή κατανυκτική εμπειρία, υπάρχουν αυτά τα σημαντικά προσκηνύματα σε κοντινή απόσταση από την πρωτεύουσα.

Ιερά Μονή Οσίου Λουκά, Βοιωτία

Η Ιερά Μονή Οσίου Λουκά, το σπουδαιότερο βυζαντινό μνημείο του 11ου αιώνα στην Ελλάδα βρίσκεται στη δυτική πλαγιά του όρους Ελικώνα, σε υψόμετρο 450 μέτρων, κάτω από την ακρόπολη της αρχαίας Στείριδας. Η μοναστική δραστηριότητα στην περιοχή ξεκινά από τον Όσιο Λουκά, που ασκήτευσε εκεί στα τελευταία χρόνια της ζωής του (946-953). Το Στείρι ήταν κοντά στην έδρα του Θέματος Ελλάδος, τη Θήβα, σημαντικό στρατηγικό και οικονομικό κέντρο της εποχής. Από το κείμενο του Βίου του οσίου πληροφορούμαστε ότι η σχέση του με το λαό αλλά και με τους τοπικούς αξιωματούχους έκαναν την περιοχή του τελευταίου του ασκητηρίου πόλο έλξης του προσκυνηματικού ενδιαφέροντος. 

Ο όσιος τάφηκε στο δάπεδο του κελιού του, ενώ, έξι μήνες μετά, ο μοναχός Κοσμάς περιέφραξε το μνήμα με κιγκλίδωμα και το επίστρωσε με πήλινες πλάκες. Δύο χρόνια αργότερα, οι μοναχοί έχτισαν σταυροειδές ευκτήριο γύρω από τον τάφο του και τα πρώτα κελιά οργανωμένης μοναστικής κοινότητας. Από την Ακολουθία Ανακομιδής του Λειψάνου του οσίου (1011) μαθαίνουμε ότι κατασκευάστηκε νέα εκκλησία από τον ηγούμενο Φιλόθεο. Το μοναστήρι ήταν τόσο ακμαίο που το 1014 είχε μετόχια στο Αλιβέρι και στα Πολιτικά Εύβοιας καθώς και στην Αντίκυρα και στον Άγιο Νικόλαο Βοιωτίας. 

Το Καθολικό του μοναστικού συμπλέγματος, που χτίστηκε για να στεγάσει το θαυματουργό λείψανο του Οσίου Λουκά, ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του ηπειρωτικού οκταγωνικού. Ο ευρύς τρούλος του με διάμετρο 9 μέτρων στηρίζεται σε οκτώ ογκώδεις πεσσούς, που γεφυρώνο- νται σε ύψος από τέσσερα τόξα ανάμεσα σε τέσσερα ημιχώνια. Από τα παρεκκλήσια που πλαισιώνουν τον τετράγωνο πυρήνα, στο βορειοανατολικό έχει τοποθετηθεί η μαρμάρινη λειψανοθήκη του οσίου. Πρόκειται για το τμήμα του Καθολικού που συνδέεται με την παλιότερη εκκλησία του μοναστηριού, το Ναό της Παναγίας. Ταυτόχρονα με το Καθολικό χτίστηκε η κρύπτη σε σχήμα σταυροειδούς τετρακιόνιου ναού που φυλάσσει τη λειψανοθήκη του οσίου. Το Καθολικό έχει πλούσιο εσωτερικό διάκοσμο, με χρωματιστά μάρμαρα και υπέροχα ψηφιδωτά, από τα σημαντι- κότερα της μεσοβυζαντινής τέχνης, που ανάγονται στη δεύτερη και την τρίτη δεκαετία του 11ου αιώνα. 

Στην κόγχη του Ιερού απεικονίζεται η Παναγία ένθρον βρεφοκρατούσα, στο χαμηλό θόλο από πάνω του η Πεντηκοστή και στο μεγάλο τόξο πάνω από την είσοδό του οι Αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ. Ο χριστολογικός κύκλος αντιπροσωπεύεται με τέσσερις σκηνές στα ημιχώνια (ο Ευαγγελισμός, η Γέννηση, η Υπαπαντή, η Βάπτιση) και τέσσερις από τον κύκλο του Πάθους (ο Νιπτήρας, η Σταύρωση, η Ανάσταση, η Ψηλάφηση του Θωμά). 

Η Εκκλησία της Παναγίας, η παλιότερη από τις δύο του μοναστηριακού συγκροτήματος, είναι χτισμένη σύμφωνα με τα πρότυπα της Κωνσταντινούπολης και κατέχει εξέχουσα θέση στην ιστορία της βυζαντινής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα. Υπάγεται στο σύνθετο τετρακιόνιο σταυροειδή εγγεγραμμένο ναό με τρούλο, στον οποίο έχουν προσαρτηθεί νάρθηκας και εξωνάρθηκας, ένα ανοιχτό προστώο με δύο κλειστά διαμερίσματα στα δύο άκρα. Ο καθηγητής Άγγελος Προκοπίου αναφέρει ότι η μονή υπήρξε κέντρο για την αναζωπύρωση της Ορθοδοξίας και μαγνήτης για τον εξελληνισμό των βάρβαρων λαών που κατοίκησαν στον ελλαδικό χώρο. 

Η μονή γιορτάζει στις 7 Φεβρουαρίου (Κοίμηση Οσίου Λουκά), στις 3 Μαΐου (Ανακομιδή Ιερού Λειψάνου του Οσίου Λουκά και επέτειος εγκαινίων του Καθολικού), την Κυριακή των Προπατόρων (Επανακομιδή του Ιερού Λειψάνου του Οσίου Λουκά) και στις 15 Αυγούστου (Πανήγυρις του Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου). 

Ιερά Μονή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και Άγιου Εφραίμ, Νέα Μάκρη

Η γυναικεία Μονή Αγίου Εφραίμ Νέας Μάκρης ή Ευαγγελισμού της Θεοτόκου βρίσκεται στο Όρος των Αμώμων –των «Καθαρών»–, στην περιοχή της Ξυλοκέριζας, στην ανατολική πλευρά του Πεντελικού Όρους. Στην τοποθεσία αυτή, από το 10ο-11ο αιώνα, υπήρχαν κελιά, καλύβες και ασκητήρια με δεκάδες μοναχούς. Στη μονή εισήλθε το 1402 ο Κωνσταντίνος Μόρφης, ο οποίος χρίστηκε μοναχός με το όνομα Εφραίμ. Το 1424 Τούρκοι επέδραμαν και συνέλαβαν τον Άγιο Εφραίμ. Τον υπέβαλαν σε φριχτά βασανιστήρια, μέχρι που κάρφωσαν το σώμα του σε μια μουριά στο προαύλιο της μονής. Το μαρτύριο του Αγίου έλαβε τέλος στις 5 Μαΐου 1425. 

Το καλοκαίρι του 1945, η οσιοτάτη μοναχή Μακαρία (Μαργαρίτα Δεσύπρη από το χωριό Φαλατάδο της Τήνου, 1911-1999) εγκαταστάθηκε στα ερείπια της εγκαταλειμμένης (άλλοτε ονομαζόμενης) Σταυροπηγιακής Ιερής Κοινοβιακής Ανδρώας Μονής του Ευαγγελισμού του Όρους των Αμώμων και μετά από θεία οράματα βρήκε στις 3 Ιανουαρίου 1950 το σεπτό σκήνωμα του Αγίου Εφραίμ. Την ίδια χρονιά προσήλθαν στην Ιερά Μονή οι πρώτες μοναχές και άρχισε η ανασύστασή της ως γυναικείας με το όνομα Ι.Μ. Γενεσίου της Θεοτόκου, πριν μετονομαστεί πάλι σε Ι.Μ. του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου το 1975. 

Ο θαυμαστός πνευματικός βίος του Εφραίμ οδήγησε στην αγιοκατάταξή του από το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντι- νουπόλεως με την υπ’ αριθμ. 217/2-3-2011 Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη και στην ανάδειξη της Ιεράς Μονής του Ευαγγελι- σμού της Θεοτόκου και Αγίου Εφραίμ στη Νέα Μάκρη σε μεγάλο προσκυνηματικό κέντρο της παγκόσμιας Ορθοδοξίας. Το σεπτό σκήνωμα του Μεγαλομάρτυρα και θαυματουργού Αγίου Εφραίμ φυλάσσεται στο Καθολικό της μονής. Επίσης, στην αυλή της μονής υπάρχει ο τάφος του μεγάλου μας λογοτέχνη και αγιογράφου Φώτη Κόντο- γλου, ο οποίος είχε αγιογραφήσει τη λεγόμενη «φορητή» εικόνα του Αγίου Εφραίμ, που δεν πρόλαβε να ολοκληρώσει και σήμερα βρίσκεται αριστερά της εισόδου του ναού. 

Το μοναστήρι εορτάζει στις 3 Ιανουαρίου, την ημέρα εύρεσης των ιερών λειψά- νων του Αγίου Εφραίμ, στις 25 Μαρτίου κατά τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και στις 5 Μαΐου, την ημέρα του μαρτυρικού τέλους του Αγίου. 

Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος- Αγίου Νεκταρίου Αιγίνης, Αίγινα

Ένα από τα μεγαλύτερα ορθόδοξα προσκυνήματα ολόκληρου του χριστιανικού κόσμου είναι η Ιερά Μονή της Αγίας Τριάδας – Αγίου Νεκταρίου, που βρίσκεται κοντά στο χωριό Κοντός της Αίγινας, στην περιοχή Ξάντος, απέναντι από το λόφο της Παλαιοχώρας (μεσαιωνικής Αίγινας). Στο χώρο που βρίσκεται το σημερινό μοναστήρι υπήρχε στα βυζαντινά χρόνια μονή αφιερωμένη στη Ζωοδόχο Πηγή, στην οποία ασκήτεψε η Οσία Αθανασία. Το 1904 ο Άγιος Νεκτάριος, διευθυντής τότε της Ριζαρείου, αποφάσισε να την αναστηλώσει, για να ασκηθούν σε αυτήν οι πνευματικές θυγατέρες του. Οι εργασίες αναστήλωσης διήρκεσαν τρία χρόνια (1904-1907) και ο Άγιος εργαζόταν σκληρά μαζί με τους εργάτες για την οικοδόμησή της. Καθήκοντα ηγουμένης ανέλαβε η τυφλή μοναχή Ξένη (Χρυσάνθη Στρογγυλού). 

Το 1908 ο Άγιος Νεκτάριος παραιτήθηκε από τη Ριζάρειο και αποσύρθηκε στο μοναστήρι έως το 1920, οπότε κοιμήθηκε και θάφτηκε στο σημείο που υπάρχει σήμερα το εκκλησάκι με τον τάφο του, πλάι στο πεύκο που είχε φυτέψει ο ίδιος. Ο Ναός της Αγίας Τριάδας, που θεμελίωσε ο Άγιος Νεκτάριος και εγκαινιάστηκε στις 2 Ιουνίου 1908, είναι βυζαντινού ρυθμού. Σήμερα, πλάι σε αυτόν υπάρχει νέος ναός αφιερωμένος στον Άγιο Νεκτάριο. 

Η μονή εορτάζει στις 9 Νοεμβρίου (κοίμηση του Αγίου Νεκταρίου) και στις 3 Σεπτεμβρίου (ανακομιδή των ιερών λειψάνων του). 

Ιερά Μονή Οσίου Δαυίδ, Ροβιές

Σε απόσταση 21 χιλιομέτρων βόρεια της Λίμνης Ευβοίας, ανάμεσα στα χωριά Δρυμώνα και Καλαμούδι, στις πλαγιές του βουνού Καβαλάρης, σε υψόμετρο 927 μέτρων, βρίσκεται η Ιερά Μονή του Οσίου Δαυίδ του Γέροντος, αφιερωμένη στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος. 

Στο Καθολικό της μονής φυλάσσονται σε περίτεχνη λειψανοθήκη τα οστά του Οσίου Δαυίδ του Γέροντος, το θυμιατό και το πετραχήλι του, ρωσικής προέλευσης. Ο Όσιος Δαυίδ, που έζησε γύρω στο 1550, ίδρυσε τη μονή πάνω στα ερείπια προϋπάρχοντος ναού. Το 1824 οι Τούρκοι έκαψαν το ναό και η εκ νέου ανοικοδόμησή του έγινε το 1877. Στη μονή σώζεται δανειστήριο του Αγγελή Γωβιού, ο οποίος δανείστηκε 1.000 γρόσια για τις ανάγκες του αγώνα για την ελευθερία. Στο χειρόγραφο ο Ευβοέας στρατηγός ευχαριστεί τους πατέρες και τους κατοίκους για τη συμβολή τους. 

Ένα χιλιόμετρο βόρεια της μονής βρί- σκεται το «Αγιονέρι». Κατά την παράδοση, ο Όσιος Δαυίδ χτύπησε με το ραβδί του το βράχο, απ’ όπου ανέβλυσε ιαματικό νερό. Το 1963 οι κάτοικοι του χωριού Λιβανάτες του Νομού Φθιώτιδας (στην απέναντι ακτή του Ευβοϊκού Κόλπου) χρηματοδότησαν τη μεταφορά του ιαματικού νερού το οποίο σήμερα πλέον αναβλύζει από βρύσες που χτίστηκαν στο προαύλιοτου μοναστηριού. Στο νότιο μέρος υπάρχει το Ασκητήριο του Οσίου Δαυίδ, ένα μικρό σπήλαιο σε βράχο, με το παρεκκλήσι του Αγίου Χαραλάμπους. 

Ημέρες νέας δόξας και ανάπτυξης γνώ- ρισε το μοναστήρι στα χρόνια της ηγου- μενίας του μακαριστού Οσίου Ιακώβου Τσαλίκη (1975-1991), ο οποίος έζησε εκεί περί τα σαράντα χρόνια. Οι ασκητικοί αγώνες του ήταν εφάμιλλοι των παλαιών οσίων. Όσο μεγάλωναν οι δοκιμασίες του τόσο ο Θεός τον χαρίτωνε με σπάνιες πνευματικές αρετές και τόσο μεγαλύτερη γινόταν, η ακτινοβολία του Εκατοντάδες απλοί άνθρωποι, αλλά και πατριάρχες και αρχιερείς, κληρικοί κάθε βαθμού και μοναχοί, πολιτικοί άρχοντες, επιστήμονες και πολλοί ακόμα προσέρχονταν για να ζητήσουν τη συμβουλή του. Στις 27 Νοεμβρίου 2017 έγινε η αγιοκατάταξη του Γέροντος Ιακώβου (Όσιος Ιάκωβος) από την Αγία και Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Φανάρι, η οποία όρισε και τον εορτασμό της μνήμης του στις 22 Νοεμβρίου. Σήμερα οι προσκυνητές επισκέπτονται τον τάφο του, στο Καθολικό της μονής, για να λάβουν τη χάρη του. 

Η Ιερά Μονή πανηγυρίζει στη Μεταμόρφωση του Κυρίου (6 Αυγούστου), του Οσίου Δαυίδ (1η Νοεμβρίου) και του Οσίου Ιακώβου (22 Νοεμβρίου).