Όσοι έχουν πάθος με το περπάτημα στη φύση και την πεζοπορία, ξέρουν πολύ καλά να χρησιμοποιούν εργαλεία όπως η πυξίδα και οι χάρτες. Θέλουν αρκετή εξοικείωση ώστε να μάθετε να παίζετε έναν χάρτη στα “δάχτυλα” και να χαράζετε την πορεία σας και το καλύτερο είναι να σας βοηθήσει κάποιος έμπειρος πεζοπόρος σε αυτό. Ωστόσο, ας δούμε τα βασικά περί χάρτη και πυξίδας.
Η πυξίδα
Η γη είναι ένας τεράστιος μαγνήτης που έλκει τη μαγνητική βελόνα της πυξίδας και την φέρνει πάντα να δείχνει προς τον βορρά.
Η διεύθυνση που παίρνει η μαγνητική βελόνα δεν συμπίπτει με τον αληθινό βορρά δηλαδή με τον Βόρειο Πόλο. Έχει μια μικρή διαφορά γιατί η γη δεν είναι μαγνητισμένη ακριβώς σύμφωνα με τον άξονα περιστροφής της. Έτσι η μαγνητική βελόνα δείχνει τον μαγνητικό βορρά. Η διαφορά του μαγνητικού βορρά από τον αληθινό δεν είναι ίδια σε όλους τους τόπους. Στην Ελλάδα όμως δεν έχουμε ιδιαίτερο πρόβλημα ταυτίζοντας τον αληθινό και τον μαγνητικό Βορρά γιατί η απόκλιση είναι μικρή.
Τα δύο είδη πυξίδας:
- η πρισματική. Στις πυξίδες αυτές περιστρέφεται όλος ο δίσκος του ανεμολογίου στον οποίο είναι στερεωμένη η μαγνητική βελόνα. Προσφέρουν μεγαλύτερη ακρίβεια στη χάραξη της πορείας μας ειδικά όταν χρησιμοποιούμε συσκευές GPS.
- η ορειβατική πυξίδα με γωνιόμετρο. Στις πυξίδες αυτές το ανεμολόγιο είναι σταθερό και περιστρέφεται μόνο η μαγνητική βελόνα. Το ανεμολόγιο είναι στερεωμένο σε πλαστική διάφανη βάση, γεγονός που κάνει τις πυξίδες αυτές πολύ πρακτικές γιατί όταν τις τοποθετούμε πάνω στον χάρτη δεν μας κρύβουν την επιφάνειά του κάτω από αυτές. Ακόμα διαθέτουν χάρακα και είναι ιδανικές όταν χρησιμοποιούμε χάρτη για τη χάραξη της πορείας μας.
Αζιμούθιο
Αζιμούθιο είναι η δεξιόστροφη γωνία που σχηματίζεται από τον μαγνητικό βορρά το σημείο στο οποίο βρισκόμαστε και το σημείο στο οποίο σκοπεύουμε.
Για να βρούμε το Αζιμούθιο: Βάζουμε τον δείκτη κατεύθυνσης της πυξίδας να δείχνει προς το σημείο που θέλουμε να καθορίσουμε τη θέση του. Γυρίζουμε το ανεμολόγιο της πυξίδας ώστε η βελόνα να συμπέσει με τον βορρά/το Ν.
Προσανατολισμός με πυξίδα
Αν έχετε πυξίδα με κινητό ανεμολόγιο, θα δείτε αμέσως μόλις σταματήσει να κουνιέται το ανεμολόγιο, πού είναι ο βορράς και πού τα άλλα σημεία του ορίζοντα.
Αν έχετε πυξίδα με σταθερό ανεμολόγιο, μόλις σταματήσει να κουνιέται η βελόνα, θα σας δείξει τον βορρά και τον νότο.
Οι χάρτες
Τα είδη των χαρτών είναι πολλά όπως, γεωγραφικοί, ιστορικοί κ.α. Οι χάρτες διαχωρίζονται ανάλογα με την κλίμακα αλλά και ανάλογα με τον τύπο σε τοπογραφικούς, επιπεδομετρικούς και φωτοχάρτες. Συνήθως σε πεζοπορίες χρησιμοποιούμε τοπογραφικούς χάρτες κλίμακας 1:50.000.
Η κλίμακα 1/50.000 δηλώνει ότι ο χάρτης είναι σμικρυνθεί κατά 50.000 φορές. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να μετρήσουμε αποστάσεις πάνω στο χάρτη. Για παράδειγμα, η απόσταση ενός εκατοστού σε χάρτη με κλίμακα 1/50.000 είναι 50.000 εκατοστά στην πραγματικότητα, δηλαδή 500 μέτρα.
Στο πάνω μέρος του χάρτη στο εξωτερικό περιθώριο, διακρίνουμε την κλίμακα.
Ισοϋψείς καμπύλες
Ένα ακόμα βασικό στοιχείο του χάρτη είναι οι ισοϋψείς καμπύλες. Ο ρόλος τους είναι να βοηθήσουν στην αναπαράσταση του ανάγλυφου της περιοχής.
Κάθε καμπύλη περιλαμβάνει σημεία με το ίδιο υψόμετρο από την επιφάνεια της θάλασσας. Η απόσταση της μιας από την άλλη ισοϋψή ονομάζεται ισοδιάσταση και διαφέρει ανάλογα με τον χάρτη.
Για την αναγνώριση της μορφολογίας του εδάφους από τις ισοϋψείς ενός χάρτη χρειάζεται οπωσδήποτε αρκετή εξάσκηση. Υπάρχουν όμως κάποιοι κανόνες που μπορούν να βοηθήσουν:
- Όσο πιο κοντά είναι η μία με την άλλη ισοϋψή τόσο πιο απότομη είναι η μορφολογία του εδάφους στο σημείο αυτό.
- Κλειστές και ομόκεντρες ισοϋψείς υποδηλώνουν κορυφή.
- Όταν οι καμπύλες είναι κοντά η μία στην άλλη προς την κορυφή του υψώματος, τότε η κορυφή είναι μυτερή.
- Όταν είναι αραιές προς την κορυφή, τότε αυτή είναι επίπεδη.
- Όταν είναι αραιές κάτω στην περιφέρεια και πυκνώνουν προς την κορυφή η πλαγιά είναι κοίλη.
- Καμπύλες που περνούν από ποτάμια ή χαράδρες ενώνονται πάντα σε σχήμα V. Η μύτη του V δείχνει τον σχηματισμό της χαράδρας ή του ποταμού. Υπάρχει όμως περίπτωση να δείχνει ράχη και όχι κάποια ρεματιά. Για το λόγο αυτό τα ρέματα υποδηλώνονται με μια μπλε διακεκομμένη γραμμή.
- Μερικές φορές οι καμπύλες δείχνουν δύο κορυφές που βρίσκονται πολύ κοντά η μία στην άλλη. Το χαμηλό τμήμα ανάμεσα τους ονομάζεται διάσελο.
Πληροφορίες: ΕΟΣ ΚΑΒΑΛΑΣ/Θανάσης Δασκαλούδης
