Ο Δημήτρης Ρεπούλιος γεννήθηκε στο χωριό Λιαπάδες της Κέρκυρας κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Έφηβος, άφησε το νησί για να συνεχίσει τις σπουδές του στην Αθήνα, όπου έκανε καριέρα ως δημοσιογράφος και εκδότης, και το 2008, ως συνταξιούχος πλέον, επέστρεψε οίκαδε. Όμως, όλα αυτά τα χρόνια επισκεπτόταν ανελλιπώς το νησί του.

Η αγάπη και η σύνδεση του με αυτό δεν έχει να κάνει μόνο με τις παιδικές και εφηβικές αναμνήσεις του αλλά, πάνω από όλα ίσως, με την αγάπη για τον μοναδικό πολιτισμό της – μια αγάπη που τον οδήγησε σε μια μεγάλη περιπέτεια ανακάλυψης της ιστορίας της.

Για κάποιον που δεν έχει επισκεφθεί ποτέ την Κέρκυρα, που θα τον πήγαινε για να νιώσει την “ψυχή” του νησιού;

“Η «παλιά πόλη» το ιστορικό κέντρο του νησιού είναι απαραίτητα η πρώτη επαφή με την Κέρκυρα. Σε αυτή θα ξεχωρίσετε τα δυο βενετσιάνικα φρούρια, το ανάκτορο των Αγίων Μιχαήλ και Γεωργίου με τον πανέμορφο «Κήπο του λαού», τα εμβληματικά κτίρια της πλατείας Δημαρχείου, και βέβαια την μεγαλοπρεπή «Σπιανάδα», μια πλατεία με σημαντικά μνημεία όπως το νεοκλασικό περιστύλιο του Maitland, με γήπεδο κρίκετ, με μουσικό pavilion που φιλοξενεί τις φιλαρμονικές του νησιού κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών συναυλιών, με υπαίθριο γυμναστήριο και με τα πολλά καφέ και εστιατόρια κάτω από τα βόλτα του Liston.

Το ιστορικό κέντρο είναι γεμάτο με υπέροχα αρχιτεκτονήματα βενετσιάνικης αισθητικής, όπου κι αν στραφεί το βλέμμα σας θα αντικρύσει την αρμονία και την ομορφιά. Πίσω από την κερκυραϊκή ριβιέρα, θα σας πήγαινα οπωσδήποτε να ανακαλύψετε την καθημερινή ζωή μέσα στα καντούνια, τα στενά πετρόχτιστα σοκάκια της παλιάς πόλης, στα οποία θα βρείτε εκατοντάδες καφέ, μπαρ, εστιατόρια, καταστήματα με είδη λαϊκής τέχνης και άλλα”.

Οι παιδικές του αναμνήσεις παραμένουν αναλλοίωτες και δυνατές.

“Τα τέσσερα χρόνια που φοίτησα ως μαθητής Γυμνασίου στην Κέρκυρα, είναι χαραγμένα ανεξίτηλα στη μνήμη μου. Τότε είχα απεριόριστο χρόνο που τον μοίραζα σε πρωτόγνωρες “ανακαλύψεις”, όπως η εξερεύνηση του Νέου Φρουρίου, το υπόγειο υδάτινο δίκτυο με τις “Στέρνες”, και μία μικρή αλλά πολύτιμη τότε συλλογή με καρτ ποστάλ της Κέρκυρας.

Θυμάμαι ακόμη τη διοργάνωση των αποκριάτικων εκδηλώσεων του 1953, που καμία σχέση δεν έχει με τα σημερινά φαντασμαγορικά δρώμενα, αλλά και τους αγώνες κρίκετ, εμφατικό στοιχείο της αγγλικής πολιτισμικής κληρονομιάς του νησιού.

Οι εκδηλώσεις αυτές ήταν μοναδικές εμπειρίες για τους κατοίκους της Κέρκυρας, της δικής μου γενιάς και με κάνουν να αισθάνομαι περήφανος για την καταγωγή μου”.

Αν έπρεπε να ξεχωρίσει ένα σημείο που θα πρότεινε σε κάποιον να επισκεφθεί, θα πρότεινε κάτι “αναπάντεχο”:

“Από όλα τα στολίδια της Κέρκυρας ξεχωρίζω ένα μικρό ανάκτορο, στο οποίο κατοικούσε η Αυτοκράτειρα της Αυστροουγγαρίας Ελισάβετ κατά το 19ο αιώνα. Το Αχίλλειο είναι ένα πανέμορφο νεοκλασικό κτίριο περιτριγυρισμένο από γαλλικούς κήπους.

Τόσο εντός του παλατιού, όσο και στους κήπους βρίσκεται πλήθος έργων τέχνης, πολλά εμπνευσμένα από την ελληνική μυθολογία. Εκεί δεσπόζει και το γνωστό άγαλμα του Αχιλλέα που τραβά το βέλος από την φτέρνα του καθώς πεθαίνει”.

Οι αγαπημένες του “διαδρομές” στην Κέρκυρα είναι δύο – και αυτές γεμάτες ενδιαφέρον και αξιοθέατα.

“Θα σας προτείνω δύο διαδρομές προς το Βορρά, μία χερσαία και μία υδάτινη, και μία προς το Νότο. 

Προς Βορρά: 

Με αφετηρία την πόλη της Κέρκυρας, κατεύθυνση βόρεια προς Δασιά, και από εκεί στον  Ύψο, το Μπαρμπάτι, την Κασσιόπη, την Αχαράβη, τη Ρόδα και το Canal d’ amour στο Σιδάρι. Επιστροφή εξερευνώντας το ορεινό τοπίο, περνώντας από τον Παντοκράτορα, του Τρουμπέτα, τους Λάκωνες με το εντυπωσιακό βυζαντινό Αγγελόκαστρο, την Παλαιοκαστρίτσα, τους Λιαπάδες και προς πόλη μέσω του λιβαδιού Ρόπα.

Πλοήγηση με ενοικιασμένο σκάφος ή water taxi στο ΒΔ κομμάτι της Κέρκυρας, στο οποίο θα βρει συγκεντρωμένες τις όμορφότερες παραλίες του νησιού. Από το Canal d’ amour στο Σιδαρι, κατεύθυνση δυτικά προς το ακρωτήρι Δράστη και από εκεί νότια προς το Κατεβαδίσι και τον Άγιο Στέφανο, το Πόρτο Τιμόνι, τον Άγιο Γεώργιο και από εκεί νοτιότερα στη μαγευτική ακτογραμμή που ξεκινά από το Καστέλι, περιλαμβάνει τις πολλές παραλίες της Παλαιοκαστρίτσας, και τον εκπληκτικό όρμο των Λιαπάδων με τις 14 διαφορετικές μεταξύ τους παραλίες και τις υδάτινες σπηλιές, από τη Γέφυρα και τη Ροβινιά, ως τη διπλή παραλία στο Λιμνί (μια λωρίδα γης που ενώνει τη στεριά με έναν μεγάλο κατάφυτο βράχο), τους Χωμούς και το Στελλάρι.

Προς Νότο:

Με αφετηρία την πόλη, κατεύθυνση προς Μπενίτσες, Μωραΐτικα,, Αλυκές Λευκίμμης, και από εκεί επιστροφή μέσω της όμορφης λίμνης Κορασίων με την πλούσια χλωρίδα και πανίδα, της εντυπωσιακής παραλίας του Χαλικούνα, μιας λωρίδας γης που αποτελεί το δυτικό όριο της λίμνης Κορασίων, και προς Βορρά με τη δυνατότητα πρόσβασης στο βυζαντινό κάστρο του Γαρδικίου”.

Πριν μετακομίσει μόνιμα, το 2008, τι ήθελε να πρωτοκάνει φτάνοντας σου νησί του;

Το πιο απλό πράγμα: να πάω στο σπίτι μου, να ανοίξω τα παράθυρα, να δω από τη βεράντα μου τη μαγευτική θέα στο Πανωλίβαδο, να καθίσω στην αυλή και να υποδεχτώ τους πρώτους φίλους που έρχονται για να καλωσορίσουν τη σύζυγό μου και εμένα.

Αισθάνομαι τότε μια απέραντη χαρά και αγαλλίαση για τον τόπο μου, που για χρόνια είχα απωθήσει συνειδητά, αφού επαγγελματικές υποχρεώσεις με κρατούσαν στην Αθήνα”.

Γεύση, όσφρηση, ματιά, άγγιγμα, ήχος. Πως του θυμίζει το καθένα από αυτά τον τόπο του;

“H γεύση της παστιτσάδας, η μυρωδιά από τις τηγανίτες που κάνουμε ανήμερα τ’ Αγιού), η επιβλητική όψη του παλαιού φρουρίου καθώς το πλοίο προσεγγίζει το λιμάνι της πόλης, τα δροσερά νερά της παραλίας Γέφυρας στους Λιαπάδες, ο ήχος των φιλαρμονικών.

Στην Κέρκυρα με τις αισθήσεις κανείς ταξιδεύει στο χρόνο αλλά και στο χώρο, λόγω της τεράστιας πολιτισμικής κληρονομιάς από Ενετούς, Γάλλους, Άγγλους. Θα δοκιμάσει βενετσιάνικες συνταγές, θα ακούσει αγγλικά εμβατήρια, θα θαυμάσει βυζαντινά κτίρια”.

Για να καθαρίσει το μυαλό του, να εμπνευστεί και να ηρεμήσει “έχω ένα στέκι. Κάθομαι σε ένα ήσυχο ταβερνάκι στις Αλυκές Ποταμού, μακριά από την πολυκοσμία και τη χλιδή, και βλέπω απέναντι το μικρό νησί Lazaretto με τα ψηλά του δέντρα.

To Lazaretto, όπως καταλαβαίνετε από το όνομά του, υπήρξε τόπος απομόνωσης των λεπρών.  Το μυαλό μου γυρίζει πίσω στο 1954, όταν με τους συμμαθητές και τους καθηγητές μου κάναμε δενδροφύτευση. Κάποια από εκείνα τα δέντρα είναι από τα χέρια μου. 

Η Κέρκυρα είναι γεμάτη με ήσυχες γωνιές, καταφύγια μακριά από την ένταση της καθημερινότητας, όταν έρθετε θα τις ανακαλύψετε τυχαία και αβίαστα και κάποια θα γίνει η δική σας γωνιά”.

Οι αναμνήσεις, συνήθως, συνδέονται με ανθρώπους. Ποιοι είναι αυτοί που του έρχονται στο μυαλό όταν σκέφτεσαι την Κέρκυρα;

“Όταν σκέφτομαι το χωριό μου είμαι χαρές γιομάτος, αν και οι θύμησες των παιδικών μου χρόνων αρχίζουν με τα δύσκολα. Τη διετία 1942-1944 εγώ, όπως και όλα τα παιδιά μάθαμε να κλίνουμε το συνηρημένο ρήμα “πεινάω – πεινώ”. Οι γονείς μας έφεραν σε αίσιο πέρας τον ιερό στόχο που ήταν η επιβίωση. 

Σκέφτομαι τους συμμαθητές που πηγαίναμε μαζί σχολείο, την Φώνη Πανιπέρη και τον Γιώργο Μάσιο, τους δασκάλους μου. Αγαπώ κάθε γωνία, κάθε πέτρα του σχολείου και όλους τους χωριανούς μου. Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης, μεταδημότευσα φεύγοντας από την Αθήνα για να ζήσω ξανά στον τόπο όπου γεννήθηκα και νιώθω ευλογημένος γι’αυτό”.

Τι είναι αυτό που έχει αλλάξει περισσότερο στο νησί τα τελευταία χρόνια και πως νιώθει γι’ αυτό;

“Αναμφισβήτητα ο τουρισμός είναι ο καθοριστικός παράγοντας αλλαγής του κερκυραϊκού φυσικού, πολιτιστικού και επιχειρηματικού τοπίου. 

Εκσυγχρονίστηκαν οι υποδομές, δημιουργήθηκαν νέες μαρίνες, έγινε εκτεταμένη ανάπλαση σε διάφορες περιοχές του νησιού, άνοιξαν πολλές νέες επιχειρήσεις στο ιστορικό κέντρο της Κέρκυρας.

Εγώ είμαι πάντα θετικός στην οικονομική ανάπτυξη και τη χρήση νέων τεχνολογιών, εφόσον εξασφαλίζεται σεβασμός στο φυσικό τοπίο και τον πολιτισμό κάθε τόπου. Με ευχαριστεί το ότι η Κέρκυρα είναι ένας μικρός παράδεισος με προδιαγραφές σύγχρονης ζωής, με σεβασμό στο παρελθόν και προσανατολισμό στο μέλλον”.

Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις αλλαγές που αναφέρει, οι αλλαγές και τα μέτρα που πιστεύει πως πρέπει να ληφθούν ώστε να εξασφαλιστεί η τουριστική αξιοποίηση της Κέρκυρας, αλλά με πράσινο και βιώσιμο τρόπο, ώστε να μην αλλοιώνει την φυσιογνωμία του είναι πολύ σαφείς.

“Με αφετηρία το γεγονός πως η Κέρκυρα είναι ήδη ένας σημαντικός τουριστικός προορισμός για Έλληνες και ξένους, θεωρώ ότι έμφαση πρέπει τώρα να δοθεί σε τρία σημεία:

αρχικά, την αξιοποίηση των τουριστικών υποδομών κατά τη χειμερινή περίοδο, π.χ. silver tourism, ψηφιακοί νομάδες, θρησκευτικός τουρισμός ένεκα του ιδιαίτερου εορτασμού του ορθόδοξου Πάσχα στο νησί κ.α.

Δεύτερον, την επένδυση σε πράσινο επιχειρείν, με τη βοήθεια της τοπικής αυτοδιοίκησης και, τρίτον, την ανάδειξη της πολιτισμικής κληρονομιάς μιας, μιας κληρονομιάς ευρωπαϊκής, μέσα από οργανωμένα προγράμματα για την ενίσχυση του πολιτιστικού τουρισμού”.

Φυσικά, ειδικά από την στιγμή που αναφερόμαστε στην Κέρκυρα, η συζήτηση θα φτάσει, αναπόφευκτα και στο φαγητό και τα φημισμένα τοπικά προϊόντα.

“Στο κέντρο της παλιάς πόλης θα βρείτε φαγητό για κάθε προτίμηση. Υπάρχουν παραδοσιακά μαγειρεία και μικρές ταβέρνες, αλλά και εστιατόρια που προσφέρουν εκσυγχρονισμένα/αναθεωρημένα πιάτα της βενετσιάνικης κουζίνας. Θα τα βρείτε πίσω από τη Σπιανάδα, στην Κοφινέτα, στην πλατεία Δημαρχείο, στο Καμπιέλο, στην Πλακάδια τ’ Αγιού.

Τρία κερκυραϊκά πιάτα που δεν πρέπει να χάσετε είναι ο κόκορας παστιτσάδα, ο σκορπιός μπουρδέτο και το μοσχάρι σοφρίτο. Δεν θα είναι εύκολο να βρείτε ντόπιο κόκορα και φρεσκοψαρεμένο σκορπιό, αλλά οπωσδήποτε αξίζει να δοκιμάσετε τις συνταγές και ενδεχομένως να τις προσαρμόσετε αργότερα στα υλικά στα οποία έχετε πρόσβαση.

Λόγου χάρη η σάλτσα της παστιτσάδας φτιάχνει υπέροχη μακαρονάδα θαλασσινών. Σας καλώ επίσης να δοκιμάσετε τις κερκυραϊκές ποικιλίες κρασιών Κακοτρύγης και Σκοπελίτικο, από τα τοπικά οινοποιεία μας, τις κερκυραϊκές μας μπίρες, αλλά και το μη αλκοολούχο ποτό τσιτσιμπίρα (ginger beer) με ginger και χυμό λεμονιού.

Στις αποσκευές σας αφήστε χώρο για κουμ κουάτ. Το κουμ κουάτ είναι ένα εσπεριδοειδές, το οποίο στην Κέρκυρα καταναλώνουμε με διάφορους τρόπους: γλυκό του κουταλιού, μαρμελάδα, λικέρ κ.α.. Αν έχετε τη δυνατότητα αγοράστε ακόμη μαντολάτα, μάντολες και αν το ταξίδι σας είναι σχετικά σύντομο ίσως καταφέρετε ακόμη να πάρετε μαζί σας και συσκευασμένο νούμπουλο”.

Αν έπρεπε να διαλέξει ένα «σουβενίρ» από τον τόπο σου, για να προσφέρεις ως «δώρο» σε άλλους ανθρώπους αυτό θα ήταν “οι αναμνήσεις τους και για το λόγο αυτό το δώρο που πιο συχνά προσφέρω στους επισκέπτες είναι η φιλοξενία, οι συμβουλές για τα αξιοθέατα του νησιού και το αυθεντικό παραδοσιακό φαγητό από τα χέρια της συζύγου μου, Έφης.

Αν θέλετε να πάρετε κάτι από την Κέρκυρα μαζί σας όμως, θα βρείτε εξαιρετικά αυθεντικά έργα εικαστικών τεχνών: πίνακες ζωγραφικής, γλυπτά, κεραμικά, αγιογραφίες με τον Άγιο Σπυρίδωνα, προστάτη του νησιού μας.

Και βέβαια σας προτείνω να αγοράσετε τουριστικούς οδηγούς και φωτογραφικά αφιερώματα για τα σπουδαία μνημεία της Κέρκυρας, τα φρούρια, το Αχίλλειο, τα ανάκτορα, την Ιόνιο Βουλή”.

Συνταξιούχος, μεν, πια όμως συνολικά στην καριέρα του πως και πόσο αποτέλεσε η Κέρκυρα έμπνευση σε αυτή;

“Η Κέρκυρα ήταν πάντα στο μυαλό μου, παρότι η εργασία μου δεν είχε τοπικό χαρακτήρα. Παράλληλα όμως με αυτήν, και κατ’ αποκλειστικότητα τα τελευταία πολλά έτη που είμαι συνταξιούχος, ασχολούμαι ενδελεχώς με τη νεότερη ιστορία και τον πολιτισμό του νησιού μας. Το 2012 ολοκλήρωσα μετά από πολυετή έρευνα το «Λιαπαδίτικο Γλωσσάρι», ένα λεξικό με 5.000 λήμματα του τοπικού ιδιώματος.

Το 2014 ολοκλήρωσα μια έρευνα για την πολιτική ιστορία της Κέρκυρας -επίσης πρωτογενή- στην οποία καταγράφεται αναλυτικά η συμβολή του νησιού στον ελληνικό κοινοβουλευτισμό, με εντυπωσιακό αριθμό βουλευτών και γερουσιαστών της Ιονίου Βουλής και αργότερα της Βουλής των Ελλήνων (τα πνευματικά δικαιώματα έχουν παραχωρηθεί στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος.

Το 2017 μπόρεσα να παραδώσω στο κοινό τα ευρήματα μιας ακόμη έρευνας για την ιστορία των δρόμων της Κέρκυρας (είναι εντυπωσιακό το πώς κανείς μπορεί να γνωρίσει την ιστορία ενός τόπου από την ιστορία των δρόμων του) και το 2022 κατάφερα να κάνω το χωριό μου Λιαπάδες, το πρώτο ψηφιακό χωριό της Ελλάδας. 

Εξακολουθώ να μελετώ, να συλλέγω και να επιβεβαιώνω στοιχεία για το νησί. Το βλέμμα μου είναι στραμμένο πάντα στον άνθρωπο της επόμενης γενιάς και γι αυτό φροντίζω όσο μπορώ για την ψηφιοποίηση της ιστορίας και του πολιτισμού μας και τη δυνατότητα ελεύθερης και δωρεάν πρόσβασης στο έργο μου”.

*

Ο Δημήτρης Ρεπούλιος γεννήθηκε το 1939 στο χωριό Λιαπάδες της Κέρκυρας σε αγροτική οικογένεια. Για λόγους βιοπορισμού μετανάστευσε σε νεαρή ηλικία με τον πατέρα του στην Αθήνα, όπου ολοκλήρωσε τις σπουδές του το 1956. Παντρεύτηκε το 1971 και έχει δύο κόρες. Ως το 2008 εργάστηκε ως εκδότης και δημοσιογράφος του περιοδικού τύπου και έκτοτε ως ιστορικός ερευνητής με αντικείμενο την Κέρκυρα και κύρια γνωστικά πεδία τη νεότερη επτανησιακή ιστορία, την κερκυραϊκή γλωσσολογία και λαογραφία, την πολιτική ιστορία της Κέρκυρας και των διαποντίων νήσων από τη σύσταση της Ιονίου Βουλής και εντεύθεν. Το φιλανθρωπικό του έργο είναι πλήρως ψηφιοποιημένο και ελεύθερα προσβάσιμο.