Η Δημοτική Πινακοθήκη της Αίγινας συνεχίζοντας το αφιέρωμα σε σημαντικούς εκπροσώπους των πλαστικών τεχνών που έζησαν και εργάστηκαν στο νησί υποδέχεται τον διακεκριμένο ζωγράφο Παύλο Σάμιο, έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της γενιάς του, ο οποίος είχε επιλέξει ως τόπο διαμονής και εργασίας του την Αίγινα με το ιδιαίτερο φως και τις διαχρονίες της ώχρας.
Η κατοικία του ζωγράφου στη σκιά της Αφαίας, στον Μεσαγρό, για πολλά χρόνια υπήρξε ένα επίκεντρο αναζήτησης της ομορφιάς, τόπος υποδειγματικής και ευφρόσυνης φιλοξενίας αλλά και στέγη πολύτιμων πνευματικών συναντήσεων. Ήδη δύο σημαντικά έργα του Παύλου Σάμιου από τη συλλογή της γυναίκας του Μαρίας Ξανθάκου είχαν εκτεθεί στην εναρκτήρια έκθεση της Πινακοθήκης “Λόγω Φωτός” και έκτοτε υπήρχε η υπόσχεση της παρουσίασης ενός ολοκληρωμένου σώματος έργων από την ίδια συλλογή.
Περισσότερα από 40 έργα, λάδια, ακουαρέλες, γλυπτά και σχέδια παρουσιάζονται μαζί με πολύτιμο αρχειακό υλικό που φωτίζει σφαιρικά το έργο και το ανήσυχο πνεύμα του ζωγράφου αλλά και την ιδιαίτερη αγάπη του για το νησί. Ο τίτλος της έκθεσης συμπυκνώνει υπαινικτικά όλα όσα αγάπησε στο νησί ο Παύλος Σάμιος, μα και όλα όσα οι εραστές του νησιού αγάπησαν στη ζωγραφική του: Οι ώχρες της Αίγινας, τα αρχαία σπαράγματα, τα αγαπημένα του καφενεία στην αγορά με τα εντατικά πράσινα, οι κόκκινες γόβες, διαχρονικό αφιέρωμα στην γυναίκα αλλά και στον υποδηματοποιό πατέρα του, τα ατάκτως στρωμένα τραπέζια με επιστολές, κοχύλια και θερινά φρούτα ή τα ερωτευμένα ζευγάρια υπό το φως της σελήνης, μα και πολλές ακόμη ζωγραφικές ζωγραφικές σκηνές από τη γοητευτική μυθολογία του ζωγράφου ξεδιπλώνονται στη Δημοτική Πινακοθήκη της Αίγινας.
Τα έργα του μεγάλου ζωγράφου διατρέχουν η μνήμη και οι βασικές αρχές της ελληνικής παράδοσης, η γαλλική μοντερνιστική περίοδος, πάντοτε με διάθεση ποιητική και υπερρεαλιστική ευαισθησία. Η ζωγραφική του είναι παραστατική, συχνά ανθρωποκεντρική, ενώ κατά τη διάρκεια της αφήγησης που συχνά εμπεριέχει αυτοαναφορικά στοιχεία, πρόσωπα, τόποι, πεδία και απλά επιτραπέζια αντικείμενα μετατρέπονται σε άυλα ή και ερωτικά σύμβολα μετέχοντας σε ονειρικές και μυθώδεις συνθέσεις. Πολύτιμη προσθήκη και συμπληρωματική αντίστιξη στο ζωγραφικό έργο του αποτελεί το αγιογραφικό, καθώς ο ίδιος έχει τοιχογραφήσει αρκετούς ναούς, ενώ επίσης έχει φιλοτεχνήσει εικόνες που διαπνέονται από την προσωπική του ενόραση.
Για τον Παύλο Σάμιο, τον ένσαρκο τρόπο της ζωγραφικής του και την επιτόπια μνήμη της Αίγινας, η επιμελήτρια της έκθεσης, Ίρις Κρητικού, σημειώνει: «Συνομιλώντας με τον Παύλο Σάμιο, τόσο στην Αθήνα, όσο και στην Αίγινα, μου έγιναν κατανοητά με απρόσμενη διαύγεια τα προσωπικά και οικογενειακά του βιώματα, το εικονοποιητικό του αλφαβητάριο, οι απαρχές της επιθυμίας του να γίνει ζωγράφος χωρίς ποτέ να αφήσει πίσω ό,τι τον έπλασε: γόβα-βαλίτσα-τσάντα-καφές-πακέτο από τσιγάρα-ήλιος-γυναίκα-θάλασσα-φρούτο-κοχύλι-ιχθείς, όλα ακουμπούσαν στο κοινό τραπέζι της δημιουργίας με σειρά τυχαία και κύκλια νοηματοδότηση. Κι ήταν ετούτος ένας τρόπος ένσαρκος, για να ακολουθήσει την αφετηρία και τις επιδιώξεις του. Την αγάπη του για την παλίμψηστη αισθησιακή μνήμη των υλικών και των τόπων που συνομιλεί ευρηματικά με τη σύγχρονη φόρμα και το άυλο, με το ανθρώπινο χρίσμα, την καταβολή και το μέτρο».
«…Το κουβάρι της μνήμης ανασύρει κάποια μεσημέρια στον ολόδικό του Μεσαγρό. Δευτέρα του Πάσχα, ανάμεσα σε μαργαρίτες και σε παπαρούνες αιμάσσουσες, σε σπίτι χειροποίητο, με κεντημένη την κάθε γωνιά. Ρόδια και βότσαλα, στεφάνια από αμάραντα και αιγινήτικα γλυπτά από πηλό και από πωρόλιθο, συναντούσαν εδώ με πηγαία αρμονία τον δικό του πληθωρικό κόσμο όπου τίποτε δεν έμενε αζωγράφιστο, από το δάπεδο ως την πιο μύχια κόγχη. Ο Παύλος Σάμιος να στέκει ορθός ή καθιστός, να ζωγραφίζει, να σκαλίζει, να μοιράζει ανέκδοτα ή να κερνά κρασί με τη Μαρία δίπλα του, σε ένα σπίτι-αγκαλιά, χτισμένο στην μυστική ενδοχώρα του νησιού, στην κοινή σκιά της δωρικής Αφαίας και της ερειπωμένης Παλαιοχώρας. Μεταξύ των δύο αυτών κόσμων, του αρχαίου και του βυζαντινού, που καθόρισαν, πιστεύω, την πεμπτουσία των αναζητήσεών του, μολονότι ο ίδιος παρέμεινε ως το τέλος ισάξιος εραστής του σύγχρονου και του μικρού καθημερινού του βίου».
Η επίμονη αυτή μνήμη κάνει μία στάση ακόμη στο λαμπερό πράσινο καφενείο της Αγοράς, κάτω από το παλιό Δημαρχείο της Αίγινας, που ζωγραφίστηκε από τον Σάμιο τόσες φορές με τρόπο εκθαμβωτικό. Η ατμόσφαιρά του σταδιακά έσμιξε τρυφερά με τα αγαπημένα του παρισινά καφέ και εγκιβωτίστηκε συμβολικά στο αθηναϊκό –ή μεταφυσικό- «Καφέ Παράδεισος», ως οιωνός και μέρος της προσωπικής μυθολογίας του για πάντα.
«Η μικρή αναδρομική έκθεση με τον συγκινητικό τίτλο “Μια φέτα καρπούζι, μια φλούδα φεγγάρι” στη Δημοτική Πινακοθήκη Αίγινας σε επιμέλεια Ίρις Κρητικού υλοποιεί την επιθυμία του ζωγράφου να χαιρετήσει και πάλι την αγαπημένη του Αίγινα, όλους τους φίλους και αγαπημένους του νησιού, και να δηλώσει ξανά την παρουσία του στον τόπο όπου όσα χρόνια έζησε, δημιούργησε με πάθος και εξελίχθηκε σε έναν από τους καλύτερους ζωγράφους» σημειώνει Μαρία Ξανθάκου.
Ο Παύλος Σάμιος (1948-2021) θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες εικαστικούς. Σπούδασε Ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, με δασκάλους του τον Νίκο Νικολάου και τον Γιάννη Μόραλη. Η πρώτη του ατομική έκθεση πραγματοποιήθηκε το 1978 στην γκαλερί Ζουμπουλάκη), χρονιά που εγκαταστάθηκε στο Παρίσι όπου έζησε και εργάστηκε έως το 1992. Εκεί συνάντησε τον Γιάννη Τσαρούχη, ο οποίος άσκησε σημαντική επιρροή στο έργο του. Από το 2000 δίδαξε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, διευθύνοντας το Εργαστήριο Νωπογραφίας και Τεχνικής των Φορητών Εικόνων. Το έργο του παρουσιάστηκε σε δεκάδες εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, όπως Παρίσι, Λονδίνο, Νέα Υόρκη, κ.α.
Ο Παύλος Σάμιος, σηματοδοτώντας το όραμά του και τον προσωπικό τρόπο ύπαρξής του, δώρισε τα έργα του, εν ζωή ακόμα ο ίδιος, σε σημαντικά μουσεία και ιδρύματα της χώρας. Μεταξύ αυτών στην Εθνική Πινακοθήκη, το Βυζαντινό Μουσείο, το Μουσείο Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, το Μουσείο Ακρόπολης, το Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας, το Αρχαιολογικό Μουσείο Δελφών, τη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων, το Μουσείο Μπενάκη, το Ολυμπιακό Μουσείο της Αθήνας, το Μέγαρο Μουσικής, και το Νομισματικό Μουσείο. «Θα ήθελα να με θυμούνται μέσα από τα έργα μου. Να αισθάνονται εκείνοι που θα τα βλέπουν κάτι από εκείνο που αισθάνθηκα εγώ όταν ζωγράφιζα», έγραφε ο ίδιος.
Δημοτική Πινακοθήκη Αίγινας, Παλαιάς Χώρας 6, Αίγινα. Ώρες επισκέψεων: Καθημερινά εκτός Τρίτης 10:00-13:00 & 19:00-21:00
