Απλώνεται κατά μήκος των αντικριστών ακτών του Ευβοϊκού κόλπου και είναι η αφετηρία για περιήγηση στη βόρεια και τη νότια Εύβοια. Η Χαλκίδα δίνει την εντύπωση πόλης που την κόβει στη μέση ένας μεγάλος πλωτός ποταμός. Η θέση της στα στενά του Ευρίπου, που ελέγχουν τη διέλευση από τον βόρειο στο νότιο Ευβοϊκό, συνδέοντας άλλους δυο κόλπους – τον Μαλιακό και τον Παγασητικό – μέσω κλειστής θάλασσας με το Νότιο Αιγαίο, την έκανε από τα αρχαία χρόνια σπουδαίο στρατηγικό σημείο. Όπως και σταυροδρόμι πολιτισμών, καθώς Πελασγοί, Ιωνες, Μακεδόνες, Ρωμαίοι, Βυζαντινοί, Φράγκοι, Ενετοί, Τούρκοι και Βαυαροί πέρασαν από εδώ, αφήνοντας ο καθένας κι από κάτι.
Στην Χαλκίδα κυριαρχούν οι πολυκατοικίες της αντιπαροχής, ωστόσο όποιος θέλει να ψάξει περισσότερο, και όχι να αρκεστεί στο καλό φαγητό και τη βόλτα στη μεγάλη προκυμαία, θα ανακαλύψει πολύ περισσότερα. Καταρχήν είναι τα τρία νεοκλασικά που απέμειναν στην προκυμαία.
Το Κόκκινο σπίτι, κτίσμα του 1884, σήμερα λειτουργεί ως Εστία Γνώσης, όπου διοργανώνονται και εκδηλώσεις πολιτισμού. Αποτέλεσε ένα μικρό θαύμα της μηχανικής καθώς θεμελιώθηκε πάνω σε βράχο που τον βρέχει η θάλασσα από τρεις πλευρές. Εδώ έμεινε το 1916 ο βασιλιάς της Σερβίας Πέτρος ως φιλοξενούμενος του ιδιοκτήτη Βασίλη Μάλλιου κι εδώ εγκαταστάθηκε η γερμανική διοίκηση της πόλης στα χρόνια της κατοχής.
Το κοντινό Σπίτι με τα αγάλματα, στεγάζει το Λύκειο Ελληνίδων και την Εταιρεία Ευβοϊκών Σπουδών. Κτίστηκε το 1891, είναι διώροφο και ξεχωρίζει για τα τέσσερα πήλινα αγάλματα στην στέγη του και τα ανάγλυφα μαρμάρινα φουρούσια του. Στις 8 Μαρτίου του 1891 στο σπίτι αυτό γεννήθηκε ο μεγάλος Χαλκιδαίος μουσουργός Νίκος Σκαλκώτας.
Το αναστηλωμένο μέγαρο που φιλοξενεί το δημαρχείο της πόλης, κτίστηκε το 1906. Είναι επηρεασμένο από το μπαρόκ και τον ιταλικό εκλεκτικισμό και διακρίνεται αμέσως χάρη στους δυο τρούλους του.
Αλλο ένα σημαντικό κτίριο των αρχών του 20ου αι. είναι ένα τριώροφο επί της οδού Λουκά Καρώνη, κάτω από το κάστρο του Καράμπαμπα. Λειτούργησε ως ξενοδοχείο από το 1939 ως το 1963 φιλοξενώντας σπουδαίες προσωπικότητες της εποχής.
Αξιοπρόσεκτα κτίρια στην πόλη, είναι επίσης το αρχοντικό Κριεζώτη, η οικία Καράκωστα, το κτίριο του Αρχαιολογικού Μουσείου και η παλιά Δημοτική Αγορά.
To κάστρο του Καράμπαμπα και το τζαμί
Την Χαλκίδα μέχρι τον 19ο αι. την φρουρούσαν δυο κάστρα. Το πρώτο κατεδαφίστηκε για να γίνουν οι σύγχρονοι στρατώνες. Ήταν από την πλευρά της Εύβοιας, στο λόφο που υψώνεται πάνω από το νέο περιφερειακό δρόμο. Το δεύτερο σώζεται ακόμη, στην πλευρά της πόλης που “ακουμπά” στην Ρούμελη. Βρίσκεται πάνω στον κατάφυτο λόφο της Φούρκας και λέγεται κάστρο του Καράμπαμπα -όνομα που πήρε από τον Οθωμανό στρατηγό που είναι θαμμένος εκεί. Ολοκληρώθηκε το 1684 και η ύπαρξή του εμπόδισε τον Φραγκίσκο Μοροζίνι να κατακτήσει τη Χαλκίδα στη διάρκεια του τότε Ενετοτουρκικού πολέμου. Διαθέτει τρεις ισχυρούς προμαχώνες με κεκλιμένες ράμπες για την μετακίνηση των κανονιών. Ο ανατολικός, σε σχήμα ισόπλευρου εξαγώνου, επιτηρεί τα στενά του Ευρίπου. Πολύ σπουδαίος για την άμυνά του είναι και ο πύργος που υψώνεται δυτικά. Η θέα από τις επάλξεις προς τον κόλπο είναι εξαιρετική.
Κάτι που αφορά το οθωμανικό παρελθόν της Χαλκίδας είναι ότι είχε έντεκα τζαμιά. Σήμερα σώζεται μόνο αυτό επί της οδού Κώτσου, αλλά χωρίς τον μιναρέ του. Το τέμενος του Εμίρ Ζαδέ, με το εξαγωνικό τύμπανο του τρούλου του και την τρίτοξη διάρθρωση της λιθοδομής του, είναι δημιούργημα των πρώτων χρόνων της Τουρκοκρατίας. Στο κατώφλι του διακρίνεται λαξευμένη αραβική επιγραφή και στο εσωτερικό του φιλοξενείται συλλογή βυζαντινών ψηφιδωτών και κεραμικών.
Ο πορθμός του Ευρίπου
Η παλιά γέφυρα της Χαλκίδας είναι παγκοσμίως γνωστή γι’ αυτό που συμβαίνει ακριβώς από κάτω της: Τα νερά του πορθμού κάθε έξι ώρες φουσκώνουν, αναδεύονται και αλλάζουν την κατεύθυνση των ρευμάτων τους, εξαιτίας της έλξης που ασκεί η Σελήνη και της διαφοράς στάθμης μεταξύ νότιου και βόρειου Ευβοϊκού. Το παλιρροϊκό ρεύμα στον Εύριπο έχει μέση ταχύτητα 6 ναυτικών μιλιών την ώρα. Στην κορύφωση της ανόδου ή της καθόδου τους, τα νερά περνούν κάτω από τη γέφυρα με ταχύτητα 10 ν.μ.
Παρά τη συστηματική μελέτη του φαινόμενου από τον καιρό του Αριστοτέλη, ο οποίος πέθανε στην Χαλκίδα, έως σήμερα δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως όλες οι πτυχές του. Η πρώτη απόπειρα ζεύξης των δυο ακτών έγινε την εποχή της Αθηναϊκής ηγεμονίας (411 π.Χ.) μέσω ξύλινης γέφυρας που στηριζόταν σε νησίδα που δεν υπάρχει πια.
Στα χρόνια της, Ενετοκρατίας η γέφυρα που ένωνε την Εύβοια με τη Ρούμελη ήταν πέτρινη και πεντάτοξη. Το 1854 καταστράφηκε μαζί με τη νησίδα προκειμένου να πλατύνει το πέρασμα και να αποκτήσει μεγαλύτερο βάθος. Η μεταγενέστερη γέφυρα που εγκαινιάστηκε από τον Οθωνα και την Αμαλία, ήταν συρταρωτή και το άνοιγμά της επέτρεπε την διέλευση μεγάλων ιστιοφόρων. Χρησιμοποιήθηκε ως το 1890 που την αντικατέστησε άλλη συρταρωτή και περιστρεφόμενη.
Η σημερινή ηλεκτροκίνητη γέφυρα χρονολογείται από το 1960 και κάθε φορά που περνάει μεγάλο πλοίο, ανοιγοκλείνει κάθετα, όπως συμβαίνει με ανάλογες εφαρμογές στις γέφυρες του Τάμεση.
Από το 1993 η Χαλκίδα ενώνεται με την ηπειρωτική χώρα με τη νέα υψηλή γέφυρα, η οποία έχει διευκολύνει σημαντικά την πρόσβαση των οχημάτων στην Εύβοια. Είναι κρεμαστή-καλωδιωτή, μήκους 694,5 μ. από τα οποία τα 215 αιωρούνται σε ύψος 35,5 μέτρων.
Οσο επιβλητική κι αν είναι ωστόσο, η παλιά θα παραμείνει το σήμα-κατατεθέν της Χαλκίδας και κομβικό σημείο για την κοινωνική της ζωή.
*Ευχαριστούμε τον Γιώργο Ξεπαπαδάκο για τη συνεργασία του στη συγγραφή του άρθρου.
+
Αρχαιολογικό μουσείο Χαλκίδας Αρέθουσα. Στεγάζεται στο βιομηχανικό κτήριο του ποτοποιείου Αρέθουσα και τα εγκαίνιά του έγιναν το 2021. Αξιοθέατο είναι το ίδιο το κτίριο, που έμεινε να εκπροσωπεί τη βιομηχανική δραστηριότητας των αρχών του 20ου αι. στην περιοχή του Αγίου Στεφάνου. Η θεματική έκθεση αφορά στιγμές της ιστορίας της Εύβοιας. Την περιήγηση διευκολύνει ο διαδραστικός χάρτης περιήγησης σε θέσεις αρχαιολογικού ενδιαφέροντος στην Εύβοια και τη Σκύρο. Προβάλλεται και ντοκυμαντέρ.
+
Το κτήμα Αβαντίς. Τα λευκά, ροζέ και ερυθρά κρασιά του οινοποιείου που στεγάζεται στο κτήμα της οικογένειας δεν χρειάζονται ιδιαίτερες συστάσεις, καθώς είναι πολύ γνωστά. Η επίσκεψη είναι εξαιρετική εμπειρία καθώς, εκτός από την ξενάγηση και την γευσιγνωσία, θα έχετε την ευκαιρία να απολαύσετε το Δωμάτιο Ομορφιάς Oenotherapy, στον χώρο όπου ήταν το παλιό πατητήρι. Εκεί θα σας κάνουν σταφυλοθεραπεία με τα καλλυντικά Lenga των αμπελώνων.
*
Πού μένουμε
Almira Mare, στον Αγιο Μηνά. Μεγάλο ξενοδοχείο δίπλα στη θάλασσα, με διάφορους τύπους σε δωμάτια και σουίτες, κατάλληλο και για οικογένειες. Υπάρχουν πισίνα, εστιατόριο, pool bar.
Από 100 ευρώ/δίκλινο με πρωινό.
Best Western Lucy. Mεγάλο, ανακαινισμένο ξενδοχείο στην παραλία της Χαλκίδας, θέα στην γέφυρα του Ευρίπου. Εχει 92 δωμάτια με πολλά χρωματιστά στοιχεία, και μπαλκόνια. Λειτουργεί επίσης lounge café bar και το εστιατόριο Palladion.
Aπό 130 ευρώ/δίκλινα με θέα θάλασσα και πρωινό.
Paliria. Mεγάλο ξενοδοχείο 7 ορόφων στον παραλιακό πεζόδρομο της Χαλκίδας, πολύ κοντά στο Δημαρχείο. Πλήρως ανακαινισμένο το 2004, με θέα στα νερά του Ευρίπου, διαθέτει διαφόρων τύπων δωμάτια και σουίτες, εστιατόριο και μπαρ.
Από 98 ευρώ/ δίκλινο, με πρωινό.
Hara Hotel. Βρίσκεται κάτω από το φρούριο του Καράμπαμπα, με 50 δωμάτια και roof garden με εντυπωσιακή θέα.
Από 76 ευρώ / δίκλινο με θέα θάλασσα και πρωινό.
*
Πού τρώμε
Eubous. Επάνω στη θάλασσα με εξαιρετική θέα και ειδίκευση στο κρέας σε όλες του τις μορφές -και σε γκουρμέ πιάτα- με κοπές και σωστό ψήσιμο. Εχει πολύ ωραία διακόσμηση, φιλικό σέρβις και θεωρείται από τα καλύτερα εστιατόρια στην πόλη. Δοκιμάστε το ταρτάρ το Rib-eye, την κατσικομακαρονάδα και τον μουσακά α λα Eubous. Πολύ νόστιμα είναι και τα πρώτα πιάτα.
Από 30-35 ευρώ/άτομο.
Tηλ. 22210 37877
Le Souk. Casual fine dining σε έναν κομψό χώρο στο κέντρο της Χαλκίδας, που βγάζει και τραπέζια στον πεζόδρομο της Ερμού. Όπως λέει το όνομά του είναι ένα «παζάρι» με πολλά και ενδιαφέροντα πιάτα. Δοκιμάστε την ταλιάτα, pinsa romana με ωρίμανση ζύμης από 48-72 ώρες, Rib-eye. Έχουν εξαιρετική λίστα κρασιών και υπέροχα χειροποίητα παγωτά.
Τηλ. 697 8008832
Πάνθεον 1900. Εξαιρετικό εστιατόριο, σε νεοκλασικό κτίριο του 1900 κοντά στο δημαρχείο για καφέ, brunch, δείπνο. Εχει μεγάλη φήμη και δικαίως καθώς τόσο ο χώρος, σε στυλ industrial chic, όσο και οι γεύσεις του είναι υψηλού επιπέδου. Δοκιμάστε τα κρεατικά, τα κρέατα και τις πίτσες με τη λεπτή ζύμη. Θα τα συνοδέψετε με κρασιά από την πολύ ενδιαφέρουσα κάβα τους. Κάποιες μέρες της εβδομάδας υπάρχει και σούσι.
Τηλ. 22210 23123
Tσαφάκι. Ουζερί στην Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, δίπλα στην παλιά γέφυρα, «δίδυμο» του γνωστού Τσαφ στην πλατεία της κεντρικής αγοράς. Φημίζεται για τον συνδυασμό ούζων και τσίπουρων με ολόφρεσκα θαλασσινά και όστρακα. Από 30-35 ευρώ/άτομο.
τηλ. 22210 94600
Το Χάλκινο Κατσαρόλι. Ειδικεύεται στα μαγειρευτά που είναι πραγματικά πεντανόστιμα. Δοκιμάστε το τηγανόψομο, το σκουμπρί, το ταλαγάνι, το μαμαδίστικο παστίτσιο, τη μακαρονάδα vegan. Από 15-20 ευρώ/άτομο.
Τηλ. 22210 35051, 694 7395752
To Θαλάμι. Ουζερί κοντά στη θάλασσα, με τραπεζάκια έξω. Έχει παράδοση στα ολόφρεσκα θαλασσινά και ψάρια που θα τα συνοδέψετε με ούζο ή κρασί. Από 20-30 ευρώ/άτομο.
Τηλ. 22210 74442
La strada diverso. Για ιταλικό φαγητό, αλλά και κλασικά πιάτα με ψητό κρέας.
Τηλ. 22210 79098
+
>Μην φύγετε από τη Χαλκίδα αν δεν πάτε στον φούρνο στην Κώτσου 14 για ψωμί στον ξυλόφουρνο και σπιτικές τυρόπιτες.
>Για τρίγωνα Πανοράματος και παγωτό αναζητήστε το Crème de la crème στην οδό Χαϊνά 36.
