Δυο νέοι άνθρωποι με περιμένουν καθισμένοι στα τραπεζάκια του ωραίου καφε-βιβλιοπωλείου Κάφκα στην Αλεξανδρούπολη. O Συμεών Χατζηλίδης και η Άννα Παρασκευίδου μπορεί να ζουν σε μια επαρχιακή πόλη, ωστόσο οι κεραίες τους είναι ανοιχτές προς όλο τον κόσμο. Με σπουδές στον Ευρωπαϊκό πολιτισμό και την ιστορία ο ένας και στη γεωπονία και το ψηφιακό μάρκετινγκ η άλλη, ασχολούνται και οι δυο με τη δημιουργική φωτογραφία και τα πολυμέσα.
Αντιμετωπίζοντας επί 3 χρόνια ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας, ο Σίμος είχε πει ότι εάν γίνει καλά θα ξεκινήσουν μαζί διάφορα projects όπου θα συνδύαζαν την τέχνη, τον πολιτισμό, την ιστορία, την εκπαίδευση και την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. «Όσο παλεύαμε με την αρρώστια τόσο δυνάμωνε η επιθυμία μας να δούμε το μέλλον ως ένα πεδίο δράσης και δημιουργικότητας», λένε.
Ευτυχώς όλα πήγαν κατ’ ευχήν. Κι έτσι, το 2019 δημιούργησαν την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία Art Traces για να υλοποιήσουν τους στόχους τους. Η ομάδα αποτελείται από καλλιτέχνες, ακαδημαϊκούς, ερευνητές καθώς και συνεργάτες και εθελοντές διάφορων ιδιοτήτων. «Καθώς η Άννα προέρχεται από ένα ποντιακό χωριό της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, σε ένα πρώτο project που κάναμε θελήσαμε να παρουσιάσουμε τους εναπομείναντες εκεί Έλληνες. Πήγαμε στην Αρμενία, φωτογραφίσαμε, καταγράψαμε μαρτυρίες σε βίντεο και όλα αυτά τα συνδυάσαμε με ακαδημαϊκή έρευνα. Δυστυχώς ήρθε ο covid και ύστερα ο πόλεμος Ρωσίας – Ουκρανίας. Οπότε είναι work in progress», λέει ο Σίμος.
Μέχρι το «Τέλος της Γης»
Το επόμενο project ήταν να τραβήξουν ο καθένας τις δικές τους φωτογραφίες ακολουθώντας μαζί τον «δρόμο του Αγίου Ιακώβου», στην Ισπανία. Είναι ένα μεσαιωνικό προσκύνημα το οποίο ξεκίνησε τον 9ο αιώνα, όταν κοντά στην πόλη της Compostela βρέθηκε ένας τάφος που πιστεύεται ότι ανήκει στον Απόστολο Ιάκωβο, μαθητή του Χριστού.
«Ακολουθήσαμε το Camino Frances ο οποίος είναι ένας από τους πολλούς δρόμους που οδηγεί στην Ισπανική πόλη Compostela. Ο τελικός μας σκοπός ήταν να φτάσουμε στο Finisterre, στο “Τέλος της Γης”. Περπατήσαμε 870 χλμ. και διανυκτερεύσαμε σε περίπου 40 διαφορετικά σημεία», λένε.
«Το Finisterre, το σημείο στο οποίο ο Ηρακλής έκανε τον 10ο άθλο του, ο αρχαίος κόσμος πίστευε ότι ήταν το τέλος του κόσμου. Το σημείο όπου ο Ήλιος πεθαίνει και ο κόσμος του φωτός ενώνεται με αυτόν του σκότους».
«Τίνος είσαι;»
Το 2021 παρουσίασαν το «Τίνος είσαι;». «Το εμπνευστήκαμε από τα επεισόδια και την τεράστια αναστάτωση που έγινε στα σύνορα με τους μετανάστες το 2020. Ζήσαμε πολύ έντονα εδώ τον ρατσισμό και την έννοια του “άλλου”. Το ότι δεν τον θέλουμε, είναι ο εχθρός. Και αναρωτηθήκαμε τελικά “ποιος είναι ο άλλος”’; Δεν είμαστε κι εμείς; Άλλωστε αυτή η πόλη δημιουργήθηκε από τον “άλλο”», λέει η Άννα, αναφερόμενη στην ίδρυση του Δεδέαγατς (σημερινής Αλεξανδρούπολης) από τους Οθωμανούς, το 1870.
Το project αφορά τον αυτοπροσδιορισμό της τρίτης και τέταρτης γενιάς που ακολούθησαν αυτή των ανθρώπων που δημιούργησαν και διαμόρφωσαν την πόλη της Αλεξανδρούπολης. Και το πώς αυτοί γνωρίζουν την ιστορία της πληθυσμιακής, ή της εθνοτικής, ομάδας στην οποία ανήκουν μέσα από τις καθημερινές ιστορίες, τα ακούσματα και τις μνήμες των προγόνων τους. Καθώς και το πώς διαμορφώνουν την ατομική και συλλογική ταυτότητά τους. «Από την εποχή που πολλές εθνοτικές ομάδες συνυπήρχαν εδώ αρμονικά, περάσαμε στις δεκαετίες του ‘80 και του ‘90 οπότε η Αλεξανδρούπολη έγινε μια επαρχιακή πόλη των συνόρων και των δυσμενών μεταθέσεων. Χάσαμε εκείνη την πολυπολιτισμικότητα», παρατηρεί ο Σίμος.
Μαζί με την ομάδα τους έκαναν, λοιπόν, συνεντεύξεις, φωτογραφίες και βίντεο σε μετανάστες τρίτης και τέταρτης γενιάς και το project, που χρηματοδοτήθηκε από το ΥΠ.ΠΟ. παρουσιάστηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αλεξανδρούπολης. «Θελήσαμε να γνωρίσουν οι νέοι αυτοί τόσο τα κοινά όσο και τα διαφορετικά χαρακτηριστικά της ποικιλομορφίας των πολιτισμών που ενυπάρχουν στην πόλη στην οποία ζουν. Μέσω της αναβίωσης του πολιτισμικού παρελθόντος τους, να εμπλακούν προσωπικά με την έννοια της προσφυγιάς και να κατανοήσουν τις κοινές ιστορίες που ενώνουν όσους αναγκάζονται να αφήσουν τις πατρογονικές τους εστίες λόγω της βίας, των συρράξεων και της οικονομικής εξαθλίωσης».
«Τόποι Μετάβασης»
Το πιο πρόσφατο έργο των δύο καλλιτεχνών, οι «Τόποι Μετάβασης», είναι εμπνευσμένο από την έννοια των συνόρων και χρηματοδοτήθηκε από το ΥΠΠΟ. «Μαζί με άλλους δύο καλλιτέχνες ταξιδέψαμε και φωτογραφίσαμε τα τέσσερα άκρα της Ελλάδα: τη Γαύδο, τον βόρειο Έβρο, το Καστελόριζο και τους Οθωνούς, καταγράφοντας παράλληλα και μαρτυρίες ανθρώπων. Μας ενδιέφερε να δούμε πώς αντιλαμβάνονται και βιώνουν τα σύνορα οι άνθρωποι που ζουν εκεί. Όλοι οι ακρίτες είναι ιδιαίτεροι άνθρωποι -τους κάνει ο τόπος έτσι», λέει η Άννα.
«Ανακαλύψαμε διάφορα ενδιαφέροντα πράγματα. Οπως, λόγου χάρη, ότι στη Γαύδο νιώθουν ότι ζουν στο άκρο, αλλά όχι στα σύνορα, αντίθετα με εμάς στον βορρά. Στους Οθωνούς, ωστόσο, το νιώθουν. Εκεί ζουν μαζί Ελληνες, Αλβανοί, Ιταλοί -και η Αλβανία απέχει περίπου 22 μίλια».
Με το υλικό που δημιούργησαν από τα ταξίδια τους έκαναν μια πρώτη έκθεση φωτογραφίας στην Αθήνα, στη γκαλερί Luminous Eye. «Τώρα ψάχνουμε χώρους για να ταξιδέψουμε το project σε πόλεις κοντά στα σημεία αυτά. Για να δουν και αυτοί οι άνθρωποι τι τους ενώνει και τι τους χωρίζει», καταλήγουν.
