Ο κ. Χάρης Βεκρής, Οικονομολόγος, πολιτιστικός διαχειριστής, Εκτελεστικός Διευθυντής Διεθνούς Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου «ΑΝΩ» γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Ερμούπολη της Σύρου. Έφυγε για σπουδές στην Αθήνα, αλλά η αγάπη του για τον τόπο τον οδήγησε ξανά στο νησί των παιδικών του χρόνων. Από τότε, ζει και εργάζεται στη Σύρο, φροντίζοντας για την ανάπτυξη και την προστασία της πρωτεύουσας των Κυκλάδων με κάθε τρόπο.
«Τελειώνοντας το λύκειο, έφυγα για σπουδές στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Μετά το στρατό επιστρέφω στη Σύρο για να πιάσω την πρώτη μου δουλειά, στο γραφείο του τότε Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου. Η ζωή τα έφερε έτσι και μετά από μερικά χρόνια φεύγω πάλι για την Αθήνα για επαγγελματικούς λόγους, που με κράτησαν μακριά από το νησί μου για δεκαπέντε χρόνια. Επιστρέφω στη Σύρο το 2009 και δεν έχω σκοπό να ξαναφύγω».
Περιγράφοντάς μου την καθημερινότητα στο νησί, αναφέρει χαρακτηριστικά πως, «η μέρα εδώ έχει περισσότερες ώρες απ’ ότι στην Αθήνα». Πράγματι, οι αποστάσεις είναι πολύ μικρές σε ένα νησί και οι χρόνοι για μετακινήσεις σχεδόν ανύπαρκτοι. «Μένω στο πατρικό μου σπίτι στην Ερμούπολη, και σε ακτίνα 200 μέτρων έχω θέατρο (το παλαιότερο της νεότερης Ελλάδας – Θέατρο Απόλλων), κινηματογράφο, Πανεπιστήμιο, πλατεία με καταστήματα εστίασης, αγορά, παραλία και θάλασσα για βουτιές χειμώνα – καλοκαίρι», λέει.
Βόλτα από τα αρχοντικά στις απάνεμες παραλίες
Έχοντας ταξιδέψει αρκετές φορές στη Σύρο, ομολογώ πως η αρχοντιά της δεν χορταίνεται. Έκδηλη σε κάθε γωνιά της Ερμούπολης, στα περίτεχνα νεοκλασικά και τα παλιά αρχοντικά της, δημιουργεί την εικόνα ενός τόπου που μοιάζει με πολύτιμο κόσμημα, με ένα κειμήλιο του παρελθόντος. Ξεκινάμε μια βόλτα με τον κ. Βεκρή στα καλύτερα σημεία της. «Το κέντρο της ζωής του τόπου μου είναι αναμφίβολα, η Πλατεία Μιαούλη. Εκεί που δεσπόζει το τεράστιο –για το μέγεθος νησιού– δημαρχείο, έργο του Ερνέστου Τσίλερ και το μοναδικό σκηνικό συμπληρώνουν τα νεοκλασικά κτίρια που την περιτριγυρίζουν. Σε αυτή την πλατεία γίνονται όλες οι μεγάλες πολιτιστικές -τα τελευταία χρόνια και αθλητικές- διοργανώσεις. Την πρόλαβα και ως “νυφοπάζαρο”, τότε που ακόμα κορίτσια και αγόρια λιώναμε τα παπούτσια μας κάνοντας βόλτες πάνω – κάτω, με σκοπό να πέσουμε μούρη με μούρη με τον “έρωτά” μας».
Και από την πλατεία Μιαούλη φτάνουμε στα Βαπόρια, τη γειτονιά της Ερμούπολης με τα ωραιότερα νεοκλασικά σπίτια του 19ου αιώνα, όπου κατοικούσαν κάποτε πλοιοκτήτες και εύπορες οικογένειες του νησιού. Ο κ. Βεκρής με ενημερώνει πως σήμερα τα περισσότερα έχουν, πλέον, αναπαλαιωθεί και είτε κατοικούνται ξανά, είτε έχουν γίνει ξενοδοχεία πολυτελείας. Ο ίδιος θυμάται μια βόλτα που έκανε μικρός με τη γιαγιά του, και που την εκτίμησε ξανά την περίοδο του εγκλεισμού της πανδημίας.
«Είναι από τον Άγιο Νικόλαο ως τον Άγιο Δημήτριο, στην Ερμούπολη. Ξεκινάς από τη συνοικία “Βαπόρια” έχοντας αριστερά σου νεοκλασικά και δεξιά σου ένα πανέμορφο θαλασσινό τοπίο. Συνεχίζοντας, τα κτίσματα λιγοστεύουν και επικρατεί η φύση, τα πεύκα και τα θυμάρια με τις μυρωδιές τους. Μέχρι που φτάνεις στον “τερματισμό”, στην πανέμορφη εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, με θέα 240 μοιρών στο Αιγαίο. Τα καλοκαίρια, μάλιστα, κατεβαίναμε για μπάνιο στην παραλία του Αγίου Νικολάου και στο “Τάληρο”. Ξεκινούσαμε παρέα όλα τα αγόρια και τα κορίτσια της γειτονιάς, και καθόμασταν εκεί πολλές ώρες, μέχρι να έρθουν να μας μαζέψουν οι μανάδες μας με το ζόρι». Αλλά ακόμα και σήμερα, ο κ. Βεκρής συνεχίζει να δημιουργεί ισχυρές αναμνήσεις. «Μια σημαντική, πιο πρόσφατη ανάμνηση, τοποθετείται κι αυτή στην πλατεία, όταν κατάφερα, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Λουκουμιού που διοργάνωσα το 2013 και το 2014, να δημιουργηθεί ένα τεράστιο ψηφιδωτό με 5.000 λουκούμια».
Η Σύρα ως πηγή έμπνευσης
Η Σύρος για τον ίδιο είναι πηγή δημιουργίας, αλλά και απάγκιο. Ένα καταφύγιο έμπνευσης και ξεκούρασης. «Όταν θέλω να ηρεμήσω ή να εμπνευστώ, ανεβαίνω στην κορυφή του λόφου της Άνω Σύρου. Περνώντας μέσα από τα στενά σοκάκια του μεσαιωνικού οικισμού, φτάνω στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Γεωργίου. Βγαίνοντας στο προαύλιο, και ατενίζοντας το πέλαγο και τα γύρω νησιά, νιώθω πάντα ότι θα δω κάποιο πειρατικό καΐκι να πλησιάζει. Κι ο νους μου ταξιδεύει στο παρελθόν αυτού του τόπου, στην προσωρινότητα του δικού μας περάσματος από αυτά τα μέρη και κάπου εκεί έρχεται η έμπνευση που δημιουργεί και το δικό μου αποτύπωμα για τους επόμενους».
Άλλωστε, τα επιτεύγματα του κου Βεκρή για τη γενέτειρά του αυξάνουν χρόνο με τον χρόνο, στοχεύοντας στην ανάδειξη της Σύρου στην Ελλάδα και τον κόσμο. «Η Σύρα και η ιστορία της είναι η έμπνευση μου για όλα όσα έχω κάνει ως τώρα. Έχω γράψει θεατρικό έργο που διαδραματίζεται στη Σύρο της μεταπολεμικής περιόδου βασισμένο στη συριανή ντοπιολαλιά, με το οποίο μάλιστα κέρδισα και 2ο βραβείο νέων θεατρικών συγγραφέων από το Υπουργείο Πολιτισμού. Έχω φτιάξει φεστιβάλ για το λουκούμι και φεστιβάλ βασισμένο στο παλαιότερο εκκλησιαστικό όργανο της χώρας που βρίσκεται στην Άνω Σύρο. Έχω μπει μπροστάρης στη διατήρηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς του νησιού δημιουργώντας σχετική ομάδα στο facebook και έχω ξεκινήσει κίνηση πολιτών για να είναι η Σύρος Υποψήφια Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Και όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι είμαι τοπικιστής. Απλά, θεωρώ το νησί μου προέκταση του σπιτιού μου και άρα πρέπει να ασχοληθώ μαζί του. Αυτό που ετοιμάζω για τον καινούργιο χρόνο είναι ένα πρόγραμμα δημιουργικής απασχόλησης των ηλικιωμένων που φιλοξενούνται στους τρεις οίκους ευγηρίας του νησιού».
Μια κοσμοπολίτισσα που χορταίνει τις αισθήσεις
Αναρωτιέμαι ένα νησί με τόσο ξεχωριστό χαρακτήρα σαν τη Σύρο, πως σημαδεύει τις αισθήσεις ενός ντόπιου. Ο κ. Βεκρής μοιράζεται μαζί μου πως νιώθει το νησί του. «Για εμένα η Σύρος έχει γεύση λουκούμι τριαντάφυλλο και μυρίζει θυμάρι και χταπόδι στα κάρβουνα. Πάντα το βλέμμα μου στο νησί στρέφεται στη θάλασσα, σε ένα πλοίο της ακτοπλοΐας που φέρνει ή παίρνει κάποιον αγαπημένο μου, ενώ σκέφτομαι ότι ακούω το ρυθμικό κυματάκι στην παραλία να πηγαινοφέρνει τα βότσαλα (λαλάρια τα λέμε εμείς). Όταν, μάλιστα έχω λείψει για καιρό από τον τόπο μου, το πρώτο πράγμα που κάνω επιστρέφοντας είναι, να πάω πριν δύσει ο ήλιος στο Κίνι, την αγαπημένη μου παραλία και μετά τη βουτιά μου στη θάλασσα να κάτσω με το μαγιό για ουζάκι στα τραπεζάκια της ψαροταβέρνας πάνω στην άμμο».
Ο κοσμοπολίτικος αέρας και η ιστορία της Σύρου έχουν συνδεθεί με σημαντικούς ανθρώπους του πολιτισμού της Ελλάδας, οι οποίοι μέχρι και σήμερα εμπνέουν και επηρεάζουν τους ντόπιους, αλλά και όλη τη χώρα. «Ο Ροΐδης, ο Σουρής, ο Μάρκος Βαμβακάρης και ο Μάνος Ελευθερίου, είναι οι πρώτοι μεγάλοι Συριανοί που μου έρχονται στο μυαλό. Σίγουρα κι εκείνοι αγάπησαν τον τόπο τους και κατάφεραν αυτή τους την αγάπη να την ταξιδέψουν πολύ πιο πέρα από τα θαλάσσια σύνορά του», σχολιάζει ο κ. Βεκρής.
Η τουριστική ανάπτυξη και τα προβλήματα
Άλλωστε, όλα αυτά τα δεδομένα της οικονομικής και πολιτιστικής άνθησης της Σύρου ανά τους αιώνες, αποτυπώνονται στη συνεχή τουριστική ανάπτυξη του νησιού, η οποία, όμως δεν έχει μόνο θετικές συνέπειες. Ο κ. Βεκρής εξηγεί: «Το ότι έχουν γίνει οι περισσότεροι ντόπιοι “ξενοδόχοι” μέσω του Airbnb δημιουργεί προβλήματα. Τα περισσότερα σπίτια έχουν περάσει στην εκμετάλλευση της σεζόν, με συνέπεια η εξεύρεση κατοικίας για μακροχρόνια μίσθωση να έχει γίνει πολύ δύσκολη υπόθεση. Αυτό έχει ως συνέπεια και το να λιγοστεύουν οι γείτονες, να νεκρώνουν περιοχές την μη τουριστική περίοδο, να κλείνουν τα περισσότερα μαγαζιά εστίασης το χειμώνα και, γενικά, η Σύρος να πλησιάζει όλο και περισσότερο, το μοντέλο των γύρω τουριστικών νησιών».
Εξ αφορμής, τον ρωτάω πώς μπορεί να διευθετηθεί ένα τέτοιο πρόβλημα, ώστε να μην αλλοιωθεί η φυσιογνωμία του τόπου. «Νομίζω πως πρέπει να ασχοληθούμε σοβαρά με αυτό που κυκλοφορεί ευρέως σε όλα τα τουριστικά μέρη του πλανήτη και λέγεται “φέρουσα ικανότητα” του τόπου. Πόσους επισκέπτες μπορεί εν τέλει να φιλοξενεί η Σύρος με αυτούς τους φυσικούς πόρους και τις υποδομές που διαθέτει; Θέλουμε ένα νησί ζωντανό όλο το χρόνο που θα προστατεύει τους φυσικούς και πολιτισμικούς του πόρους, όχι έναν τόπο που τον χειμώνα ερημώνει. Υπάρχουν τρόποι να το καταφέρουμε. Αρκεί να επικρατήσει η λογική και όλοι μαζί να αντισταθούμε στις πρακτικές του πρόσκαιρου κέρδους που υποθηκεύουν το μέλλον των επόμενων γενεών».
Μια γαστρονομική βόλτα στα σοκάκια της Σύρου
Από την περιπλάνησή μας στην «αρχόντισσα των Κυκλάδων» δεν θα μπορούσαμε να μην αφιερώσουμε χρόνο και χώρο στη γαστρονομία. Ένα ντόπιος που ξέρει καλά τα κρυμμένα μυστικά του νησιού, μας ξεναγεί στα νόστιμα τραπέζια του. «Τους χαρακτηρισμούς “το καλύτερο φαγητό”, “το καλύτερο γαλακτομπούρεκο”, “το καλύτερο σουβλάκι” κ.λπ., τα έχετε εσείς στην Αθήνα. Εδώ είμαστε όλοι γνωστοί και επιλέγουμε που θα πάμε για φαγητό για διάφορους λόγους. Γιατί είναι φίλος ο μαγαζάτορας, γιατί το μαγαζί είναι δίπλα στο κύμα, γιατί μας κρατούν τραπέζι όταν όλα είναι γεμάτα, γιατί το μαγαζί είναι τίμιο ή γιατί είναι ανοιχτό όλο τον χρόνο. Οπότε, “το καλύτερο” ισχύει κατά περίπτωση. Αλλά, για να δώσω και κάποιες προτάσεις: Το καλοκαίρι πηγαίνουμε για ούζο με το ηλιοβασίλεμα στο Κίνι που έχει ωραία εστιατόρια πάνω στο κύμα. Καλά εστιατόρια έχει και στο διπλανό χωριό, στον Γαλησσά και πιο κάτω, στον Φοίνικα. Στην Άνω Σύρο, επιλέγουμε τη “Φραγκοσυριανή”, τον “Βορνάς” και την “Απανωχωρίτισσα”. Στην παραλία της Ερμούπολης, υπάρχει η ψαροταβέρνα “Το Λιμάνι”, ο “Άμβυξ” για ιταλική κουζίνα και “Το τσιπουράδικο τη Μυρσίνης”. Από παραδοσιακά προϊόντα επιβάλλεται να δοκιμάσετε λουκούμια και χαλβαδόπιτες, ωραία κρασιά και τσίπουρα, παστελαριές (ξερά σύκα) στην εποχή τους, κάπαρη και ψαθούρι (κουλούρι που βγάζουν οι φούρνοι κυρίως τη Μεγάλη Εβδομάδα)».
Με όλες τα αισθήσεις μας να φεύγουν χορτασμένες, ποια είναι άραγε τα σουβενίρ που διαλέγει κανείς για να μοιράσει στους αγαπημένους του; Ο κ. Βεκρής μας προτείνει τα καλύτερα αναμνηστικά της Σύρου, τα οποία, φυσικά, πριν έχει δοκιμάσει. Έτσι, κανένας στην επιστροφή δεν θα μείνει παραπονεμένος. «Πριν μερικά χρόνια -για να μην πάμε με άδεια χέρια- παίρναμε στουςφίλους μας στην Αθήνα λουκούμια και χαλβαδόπιτες, ως τα μοναδικά προϊόντα ποιότητας που είχε να επιδείξει το νησί. Τώρα, πλέον, τα πράγματα έχουν αλλάξει. Έχουμε τέσσερα αξιόλογα οινοποιία στο νησί για να πάρουμε μαζί μας ένα μπουκάλι κρασί. Ένα αποστακτήριο με εξαιρετικό παλαιωμένο τσίπουρο. Δύο τυροκομεία για τυρί Σαν Μιχάλη. Μια μικρή παραγωγή βιολογικών βοτάνων για ξεχωριστά ροφήματα. Ακόμα και τοπικά καλλυντικά έχω πάει για δώρο σε φίλη μου και σαπούνια με άρωμα λουκούμι τριαντάφυλλο».
Λίγα λόγια για τον Χάρη Βεκρή
Γεννήθηκε στη Σύρο (1963). Είναι πτυχιούχος Διοίκησης Επιχειρήσεων και Κλασσικής Κιθάρας, με μεταπτυχιακές σπουδές στη Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού και στη Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων. Εργάζεται στον ΔΕΔΔΗΕ Περιοχής Σύρου ως Προϊστάμενος του Τομέα Χρηστών Δικτύου, από τότε που επέτρεψε ξανά στο νησί. Υπήρξε εμπνευστής και πρόεδρος της κίνησης πολιτών FORUM20.21 για την υποστήριξη της πρωτοβουλίας της Σύρου στη διεκδίκηση του τίτλου της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης 2021, αντιπρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Τεχνικού Πολιτισμού Ερμούπολης, μέλος της Επιτροπής Πολιτισμού Δήμου Σύρου – Ερμούπολης και μέλος της Επιτροπής για την Ανάπτυξη και Αξιοποίηση του Θεάτρου Απόλλων Ερμούπολης. Υπήρξε εμπνευστής και διοργανωτής του «LOUKOUMI FESTIVAL», μέλος της ομάδας διοργάνωσης του SYROS JAZZ FESTIVAL, ενώ από το 2017 είναι ιδρυτικό μέλος και εκτελεστικός διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Εκκλησιαστικού Οργάνου «ΑΝΩ». Ως θεατρικός συγγραφέας έχει τιμηθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού με το Β’ Κρατικό Βραβείο Νέων Θεατρικών Συγγραφέων (2005), την Εταιρία Θεατρικής Ανάπτυξης Λεμεσού (2012) με το Γ’ βραβείο στο «Διαγωνισμό Θεατρικού Μονόπρακτου στη μνήμη του Κωστή Κολώτα» και από το Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου της Αθήνας (2014). Θεατρικά έργα του έχουν παρουσιαστεί σε Αθήνα, Σύρο και Λεμεσό.
